Jak chronić opakowanie produktu przed podrabianiem i kopiowaniem?

• Sprawdź ile kosztuje zastrzeżenie opakowania produktu

Dlaczego prawna ochrona opakowania i gotowego produktu jest tak ważna?

Stworzenie atrakcyjnego opakowania jest trudne. Cały proces wymaga czasu i pracy wielu osób. Finalnie i tak nie masz gwarancji, że trafisz w gusta kupujących. Od jednego Klienta usłyszałem, że zwykle z kolekcji 20 mebli, świetnie sprzedają się mu ledwie 3-4 modele.

Przypomnij sobie teraz jak wyglądają sklepowe półki. Każdy produkt stara się zwrócić na siebie uwagę. Konkurencja jest coraz większa. Niekiedy, jak w przypadku tych orzechów, efekt jest genialny. Jestem absolutnie pewien, że pomysł z wiewiórką podniósł im sprzedaż. 🙂

Niestety o ochronie prawnej opakowań wielu producentów myśli dopiero, kiedy konkurencja ich skopiuje. Odkładanie tego tematu na później to strategiczny błąd. Po czasie nie wszystko da się już zastrzec w Urzędzie Patentowym.

Można na to spojrzeć i z drugiej strony. Firmy, które zastrzegły tak swoje produkty rzadziej są podrabiane. Konkurencja po prostu boi się do nich przybliżać. Paradoksalnie płacąc za formalną ochronę… oszczędzasz. Tym sposobem eliminujesz ryzyko sporów.

Jak chronić opakowanie produktu przed podrabianiem w Twojej branży? 

Przepisy, które to regulują można podzielić na:

1. płatne
   • rejestracja wzoru przemysłowego (absolutny „must have”);
   • rejestracja znaku towarowego 3D (raczej jako uzupełnienie).
2. darmowe
   • ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
   • ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych.

Ochrona płatna w Urzędzie Patentowym zabezpieczy Cię najlepiej. Po przejściu całego postępowania otrzymasz świadectwo rejestracji, które działa jak akt notarialny. Będziesz tam wymieniony jako właściciel prawa do opakowania.

A co z tymi przepisami darmowymi?

Może Cię chronią, a może nie. To oceni sędzia. Generuje to potężną niepewność prawną. Traktuj je więc raczej jako ostatnią deskę ratunku, a nie bezpłatną alternatywę dla formalnej rejestracji.

Zastrzeż kształt opakowania produktu jako wzór przemysłowy

Wzorem przemysłowym może być wygląd zewnętrzny produktu, jak i jego opakowanie. Zauważ, że zanim klient pozna smak, np. batonika, najpierw styka się z jego wyglądem. A dobry design sprzedaje lepiej. Aby go chronić ustawodawca umożliwił zastrzeganie wszystkiego co mieści się w definicji wzoru przemysłowego.

Z tego narzędzia chętnie korzysta Grupa Maspex, która zastrzegła m.in.:

…a także wygląd każdego płatka śniadaniowego:

Firmy najczęściej wykorzystują wzory przemysłowe do ochrony m.in.:

Możliwa jest również ochrona logo jako wzór przemysłowy. To świetne uzupełnienie rejestracji znaku towarowego. Tańsze, szybsze i prostsze. A w pewnej płaszczyźnie dające szerszą ochronę!

5 rzeczy, które musisz wiedzieć o wzorach przemysłowych

Jak każde prawo własności intelektualnej, tak i to ma swoje ograniczenia. O ile jednak spełnisz opisane poniżej wymogi, możesz skutecznie ochronić się przed kopiowaniem. Co ciekawe zaskakująco wielu zgłaszających popełnia błąd z punktu czwartego.

1. Musisz złożyć wniosek o rejestrację opakowania

Dopiero po dopełnieniu wszelkich formalności urząd przyzna Ci świadectwo rejestracji. Zadbaj o to, zanim będziesz miał problemy z fałszerzami. Taka procedura w Polsce zajmuje 4 miesiące. Wymaga też uiszczenia określonych opłat urzędowych.

_{Dalsza część artykułu pod formularzem kontaktowym.}

2. Monopol na opakowanie jest ograniczony czasowo

Choć ochrona wzorów może trwać i 25 lat, to co 5 lat należy ją przedłużać. Jeżeli raz o tym zapomnisz – Twój monopol prawny wygaśnie. O ile korzystałeś przy zgłoszeniu z pomocy rzecznika patentowego, to ten będzie dla Ciebie takich terminów pilnował.

3. Ochrona zastrzeżonego opakowania jest terytorialna

Jej zasięg zależy od tego, gdzie dokonałeś rejestracji:

• Urząd Patentowy RP – tutaj zastrzega się wzory na teren Polski;
• Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) – ochrona na wszystkie 27 krajów Wspólnoty;
• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej – ochrona możliwa na 96 krajów:

4. Zgłaszany wzór musi być nowy i mieć indywidualny charakter

Nowość – Oznacza, że Twoje opakowanie nie może być na rynku dłużej niż 12 miesięcy. Ustawodawca daje Ci taki czas na testowanie tego, co się najlepiej sprzedaje.

Indywidualny charakter – To co zgłaszasz nie może ledwie kosmetycznie różnić się od produktów konkurencji. Czyli nie może wywoływać wrażenie déjà vu.

Urzędnik, który dostanie na biurko Twoje podanie, nie sprawdza powyższych wymogów. Procedura jest tutaj uproszczona. Jeżeli zaczniesz atakować konkurencję, ta może próbować Ci taką rejestrację unieważnić. Musi jednak znaleźć silne dowody np. na brak nowości.

Uważaj na proceder kradzieży praw własności intelektualnej!

Z tych przepisów chętnie korzystają tzw. trolle patentowe. Zastrzegają na siebie cudze hity sprzedażowe i blokują konkurencję. Boleśnie przekonali się o tym polscy przedsiębiorcy, którzy na Allegro sprzedawali wiszący fotel „bocianie gniazdo”.

Unieważnienie tego wzoru zajęło 10 miesięcy. Co z tego, że zakończyło się sukcesem, skoro do tego czasu uprawniony sprzedawał swoje produkty nie mając konkurencji.

Możesz łatwo spacyfikować takie trolle, o ile zastrzegłeś produkt jako pierwszy. Znikasz wtedy z ich pola zainteresowania.

5. Zabezpieczasz to co widać, a nie pomysł czy koncepcję na produkt

Najważniejszym elementem zgłoszenia są rysunki bądź zdjęcia produktu. To one określają zasięg ochrony. Zastrzeżone wzory przemysłowe chronią na identyczność i podobieństwo. Nie wierz w popularny mit, że wystarczy zrobić 30% zmian, aby obejść prawo.

Z drugiej strony taka rejestracja nie monopolizuje samego pomysłu. Czyli np. ogólnego pomysłu na opakowanie, gdzie makaron jest częścią portretu. Prawo zabezpiecza tylko to, jak ten pomysł został zrealizowany. A to zgłaszający przedstawił na wizualizacjach.

Konkurencja może skorzystać z tego samego pomysłu, o ile tylko wykona go w niepodobny sposób. Jaki możesz wyciągnąć z tego wniosek? Powinieneś zastrzec wszystkie alternatywne kształty. Tak zrobił pomysłodawca podwójnych paluszków:

Strategia maksymalnie silnej ochrony opakowań

Zastrzeżenie wzoru przemysłowego jest relatywnie tanie. Co więcej masz możliwość zgłoszenia wielu odmian na raz. Wtedy jednostkowe opłaty jeszcze spadają. Wykorzystaj tę zasadę do tego, aby mocniej związać ręce konkurencji. Zgłoś do ochrony opakowanie osobno jako rysunek, zdjęcie, projekt 3D, a także jego fragmenty.

Przykład zastosowania takiej strategii:

Co dzięki temu zyskasz?

1. Formalnie będziesz miał kilka zastrzeżonych wzorów.

A to oznacza kilka niezależnych praw mających swój numer i świadectwo. Każde będzie kładło akcent ochrony na inny element wizualny opakowania (patrz powyższy przykład). To z kolei wywoła u konkurencji niepewność prawną co właściwie chronisz.

2. Paczka zastrzeżonych wzorów jeszcze lepiej odstrasza.

Konsultują się ze mną przedsiębiorcy, którzy boją się, że mogą naruszać cudze prawa. Doradzam im wtedy co mogą zrobić, aby dany wzór przemysłowy obejść. Jeżeli jednak mam do czynienia ze zgłoszeniem zbiorowym, to jest to najczęściej niemożliwe.

3. Wyjątkowo trudno unieważnić tyle wzorów na raz.

Jako, że ta strategia zakłada, że ten sam produkt chronimy w oparciu o kilka wzorów, konkurent musiałby zaatakować wszystkie na raz. Czyli wystąpić z wnioskiem o unieważnienie 5 albo 10 praw. To drogie i skomplikowane zadanie. Poza tym, wystarczy, że jedno z takich praw się utrzyma, a nadal będziesz w stanie przeciwnika blokować.

To sprawia, że większość firm będzie wolała się z Tobą dogadać.

Rejestracja opakowania produktu jako znak towarowy ®

Co do zasady znak towarowy służy do wyróżnienia oferty na rynku. To innymi słowy marka towaru albo usługi. I faktycznie przedsiębiorcy najczęściej zastrzegają nazwę i logo firmy, aby chronić oferowany asortyment. Okazuje się jednak, że można tak zarejestrować również formy przestrzenne. Warunek jest jeden – muszą wyróżniać się na rynku.

Ta sztuka udała się z cukierkiem Toffifee, ale już z Werther’s Original nie.

Odnosząc to do wyglądu opakowań, nie zastrzeżesz w tej formie minimalistycznej butelki. Co innego butelka pełna detali. Na własnej skórze przetestowała to Coca-Cola:

• Przeczytaj czym są: Bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego.

Jak chronić opakowanie produktu?

Moim zdaniem ryzyko odmowy jest niskie, o ile zgłosisz opakowanie produktu razem z etykietą. Całość posiada wtedy tyle szczegółów, że z pewnością ma to zdolność odróżniającą. Znowu posłużę się przykładem rejestracji Grupy Maspex:

Co ciekawe w formie znaków pozastrzegali dodatkowo fragmenty opakowań:

Zaletą znaków jest to, że opakowanie, które chcesz tak chronić nie musi być nowe. Możesz tym sposobem „opatentować” wiodący produkt, który sprzedajesz od lat. Co więcej, taka ochrona może trwać wiecznie, o ile będziesz pamiętał o jej przedłużaniu co 10 lat.

Koszty zastrzeżenia opakowania produktu

a) jeżeli opakowanie zastrzegasz jako wzór przemysłowy

• rejestracja na Polskę – 520 PLN – w tej cenie jest do 10 odmian wzorów;
• rejestracja na UE – od 350 EUR – finalna kwota zależy od ilości wzorów;
• rejestracja na świat – od 490 CHF – finalna kwota zależy od ilości wzorów i krajów.

Szczegółowe opłaty opisałem 👉 TUTAJ.

b) jeżeli opakowanie zastrzegasz jako znak towarowy

• rejestracja na Polskę – od 890 PLN – finalna cena zależy od ilości klas towarowych;
• rejestracja na UE – od 850 EUR – finalna cena zależy od ilości klas;
• rejestracja na świat – od 603 CHF – finalna cena zależy od ilości klas, formy znaku (nazwa albo logo) oraz ilości wskazanych krajów.

Szczegółowe opłaty opisałem 👉 TUTAJ.

Co daje formalna rejestracja opakowania dla przedsiębiorstwa?

Oczywiście prawo nie zmusza Cię do zastrzegania swoich opakowań. Jednak w ten sposób uzyskasz podwyższoną ochronę na to, co jest Twoją przewagą konkurencyjną. Dzięki temu łatwiej będzie Ci walczyć z podróbkami, falsyfikatami czy prymitywnymi imitacjami. Zyskujesz także marketingowo.

Pasuje tutaj łacińskie powiedzenie: Chcesz pokoju – szykuj się do wojny!

1. Łatwo usuniesz oferty naruszycieli z internetu

Jeżeli zauważysz podróbki na Allegro, wyślij do platformy skargę. Gwarantuję Ci, że w kilka godzin usuną ofertę takiej nieuczciwej konkurencji. Musisz jednak udowodnić, że masz prawa do danego produktu. A to łatwo wykażesz pokazując… świadectwo rejestracji.

2. Odstraszasz firmy, które chcą Cię naśladować

Po tym jak UPRP czy EUIPO przyzna Ci ochronę, powinieneś się tym chwalić. Klienci nie zwrócą na to uwagi, ale to nie do nich jest ta informacja. Zainteresujesz nią osoby, które chcą się Twoim produktem za mocno inspirować.

Widząc, że go zastrzegłeś będą się Ciebie bały. I moje doświadczenie pokazuje, że większość osób wybierze inny obiekt zainteresowania.

Przykładowo firma ZWOLTEX naniosła informację o patentach na opakowania swoich ręczników.

3. Eliminujesz ryzyko szantażu przez trolle patentowe

Twój były wspólnik albo konkurent z branży może zastrzec na siebie wygląd Twoich produktów. Jak pisałem, Urząd Patentowym sam z siebie tego nie weryfikuje. Istnieje więc ryzyko, że ktoś Ci w ten sposób zablokuje sprzedaż. Jest to obecnie zmora wielu branż.

O ile jednak zastrzeżesz wcześniej swoje wiodące produkty, to zduszasz takie pomysły w zarodku. Troll patentowy będzie wiedział, że nie ma sensu Cię atakować, bo doskonale się na to przygotowałeś.

Kopiowanie bez zgody właściciela jako czyn nieuczciwej konkurencji

Prawo pozwala chronić opakowanie produktu nawet bez rejestracji:

Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Art. 13.1 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Pozornie to nic nie kosztuje. Schody pojawiają się jednak kiedy chcemy w oparciu o te przepisy pozywać. Okazuje się bowiem, że naśladownictwo opakowań do pewnego stopnia jest dozwolone. To pozytywnie wpływa na postęp i obniża koszty. Zakazane jest dopiero takie niewolnicze naśladownictwo, które wprowadza w błąd klientów.

Spór LEGO vs. COBI pokazał, że aby obejść prawo wystarczy nanieść logo na opakowanie:

Wyczerpujące i wyraźne oznaczenie producenta na opakowaniu towaru oraz trwałe umieszczenie znaku towarowego bezpośrednio na produkcie wprowadzanym do obrotu wyłącza możliwość wywołania błędu zarówno co do tożsamości producenta, jak i produktu.

Wyrok Sądu Najwyższego z 11.11.2002 r. (sygn. akt I CKN 1319/00)

To kolejny dowód na to, że to co jest darmowe zwykle jest niższej jakości.

Czy opakowanie produktu jest chronione prawem autorskim?

Tego nigdy nie możesz być pewien.

Etykieta opakowania zazwyczaj jest na tyle charakterystyczna, że można ją uznać za utwór. Co innego sam kształt butelki czy kartonika. Finalnie to dopiero sędzia oceni czy prawo autorskie Cię chroni.

Przykładowo w jednym ze sporów uznano, że poniższe logo jest zbyt banalne, a więc nie nie jest utworem.

Poza tym zadaj sobie wcześniej pytanie, komu te prawa faktycznie przysługują. Tzn. czy twórca etykiety i opakowania podpisał z Tobą umowę na przeniesienie praw do designu. Moje doświadczenia pokazują, że firmy o tym zapominają. A to oznacza, że nie masz legitymacji czynnej do pozywania kogokolwiek.

Przewaga „opatentowanego” opakowania nad prawem autorskim

Opieranie się na prawach autorskim rodzi niepewność czy w ogóle te prawa istnieją. Tutaj jak na dłoni widać przewagę formalnej rejestracji. Świadectwo daje Ci pewność:

• co podlega ochronie (wygląd opakowania produktu);
• od kiedy (od dnia zgłoszenia);
• kto jest właścicielem praw (Ty).

W sporze odwracasz więc ciężar dowodowy. Konkurent może się bronić próbując Ci wzór unieważnić, ale musi mieć na to dowody. Czasami może mieć rację, że upubliczniłeś dawno produkt. Jednak jeżeli nie przedstawi na to dowodów – przegra i narazi się na koszty.

Sprawdzają się więc powiedzenie, że: Pierwszy ze zgłoszeniem zyskuje najwięcej.

Jak chronić opakowanie produktu przed kopiowaniem? Coraz większy problem

• Dedykowanym do tego narzędziem są wzory przemysłowe. Należy jednak o taką ochronę formalnie wystąpić np. do EUIPO.

• Takie prawo z rejestracji opakowania obejmuje to co przedstawiliśmy na rysunkach. W tym celu warto zrobić zgłoszenie zbiorowe zawierające zdjęcia czy projekty 3D.

• Możemy tak chronić również alternatywne kształty opakowania, w które mogłaby wejść konkurencja. Ograniczymy im w ten sposób pole działania.

• W ramach uzupełnienia, o ile opakowanie jest wyjątkowo oryginalne, możemy je zastrzec jako przestrzenny znak towarowy. Samą technologię opakowania możemy zastrzec patentem albo wzorem użytkowym.

• Opakowanie produktu do pewnego stopnia chronią przepisy darmowe. To jednak każdorazowo ocenia sąd, czy w danej sprawie jesteśmy przez nie chronieni.

Zobacz również:

• Ktoś zarejestrował moje logo!
• Jak przenieść prawo autorskie do logo firmy?
• Jak dostosować znak towarowy do rejestracji? Czy każde logo nadaję się do ochrony?
• Obrona przed zarzutem naruszenia znaku towarowego.
• Ile trwa rejestracja znaku towarowego w Polsce?
• Strefa Marek Allegro. Wszystko co musisz o niej wiedzieć
• Kim są trolle od znaków towarowych (trademark trolls)?
• Jak zarejestrować markę na Amazon?
• Roszczenia z tytułu naruszenia prawa z rejestracji wzoru