Jak chronić swój pomysł na biznes i produkt przed kopiowaniem? Patent to nie wszystko.

• Sprawdź ile kosztuje pomoc rzecznika patentowego przy zgłoszeniu

Pomysł na firmę i biznes, czyli właściwie co?

Pojęcie „pomysł na biznes” jest ekstremalnie szerokie. To może być dosłownie wszystko. Innowacyjna maszyna, która pozwala produkować więcej opakowań. Wyjątkowo skuteczna reklama. Możesz też mieć koncepcję aplikacji do nauki gry na gitarze.

W rzeczywistości nie wszystko da się opatentować i nie zawsze warto to robić. Do dzisiaj przepis na kultowy napój Coca-Cola jest chroniony tylko jako tajemnica przedsiębiorstwa. W zależności od tego na czym polega Twój pomysł na biznes, możesz go chronić m.in. prawami autorskimi, dobrami osobistymi, wzorami użytkowymi i znakami towarowymi.

Pełne 9 strategii ochrony omówiłem w podcaście:

>> Pobierz odcinek: Jak chronić pomysł na produkt i biznes?
>> Odsłuchaj na: Apple Podcast | Spotify | Google Podcast | YouTube

Co daje formalna ochrona pomysłu na biznes w Urzędzie Patentowym?

Do ochrony pomysłu na produkt możesz wykorzystać przepisy darmowe albo płatne. Te drugie wymagają zgłoszenia do Urzędu Patentowego. To dosłownie zmienia zasady gry. W ewentualnym sporze łatwo wykażesz, że masz monopol na swój produkt. Po prostu pokazujesz świadectwo jego rejestracji. To działa za każdym razem! 

Poza tym w 2021 r. EUIPO zrobiło badanie rynku (link), które pokazało, że przedsiębiorcy, którzy zastrzegli tak swoją własność intelektualną mają wyższy przychód. O ile? Średnio o 20%. Te, które chronią wzory przemysłowe śrubują ten wynik do 31%.

Dla nikogo nie powinno to być zaskoczeniem. Produkt, który dzięki swoim wyjątkowym cechom ciągnie Ci sprzedaż, stanowi pozacenową przewagę nad konkurencją. Inne firmy będą chciały Ci go skopiować. Jeżeli jednak zastrzegłeś go jako wzór przemysłowy, to skutecznie wiążesz im ręce. Nie zrobią tego ze strachu przed konsekwencjami.

W tej formie firmy najczęściej zastrzegają meble, zabawki, odzież oraz biżuterię.

Możliwa jest również ochrona logo jako wzór przemysłowy. To mało znany sposób aby wzmocnić rejestrację znaku towarowego. Ten sposób jest stosunkowo tani i szybki.

Jak chronić pomysł na biznes za pomocą wzorów przemysłowych?

Nie będę tutaj przytaczał definicji wzoru przemysłowego, bo jest skomplikowana. Powiem jedynie, że jest to narzędzie do ochrony wyglądu produktu (jego designu). O ile więc sam pomysł na biznes opiera się na jakimś wytworze, to możesz go tak zabezpieczyć.

O tym gdzie złożyć podanie decyduje terytorium ochrony.

Jeżeli wystarczy Ci Polska, wniosek składasz do Urzędu Patentowego RP. Ochrona na całą UE udzielana jest przez EUIPO. Z kolei „dalszą zagranicę” obsługuje Światowa Organizacja Własności Intelektualnej. Formalności może dla Ciebie poprowadzić rzecznik patentowy.

Prawo do ciekawego designu podnosi wartość przedsiębiorstwa

Podam Ci przykład, gdzie ludzie chętnie zapłacą więcej za coś wyjątkowego. Chodzi o jajka marki EggyPlay w specyficznych wytłaczankach. Kosztują więcej niż klasyczne jajka. Pozornie nic szczególnego w nich nie ma. Kiedy jednak połączymy puste opakowania ze sobą, działają jak klocki LEGO. Dzieciaki mogą z nich budować prawdziwe fortece. 🙂

Pomysłodawca zastrzegł ich wygląd jako wzory wspólnotowe.

Uwaga! Niższe opłaty za zgłoszenie wzorów przemysłowych i znaków towarowych

Obecnie możesz obniżyć opłaty urzędowe za zgłoszenie aż o 75%. Unijny program dofinansowań skierowany jest do firm z sektora MŚP, a jego granica wynosi 1000 EUR. Chętnie pomogę Ci uzyskać taką dotację. Po prostu napisz do mnie przez poniższy formularz.

_{Dalsza część artykułu pod formularzem kontaktowym.}

Których pomysłów na biznes nie da się tak chronić?

Na pewno tych, które nie dotyczą przedmiotu o konkretnym kształcie. Tymczasem Twoją przewagą konkurencyjną może być przykładowo:

• metoda na rzucenie palenia,
• nowe techniki pamięciowe, czy
• procedura produkcji styropianu.

Nie są to wytwory, a więc nie mieszczą się w definicji wzorów przemysłowych. Niektóre z tych rozwiązań można by opatentować. Często jednak przy realizacji danego pomysłu pojawiają się jakieś przedmioty. I te elementy można już w tej formie chronić.

Czyli upraszczając, nie da się zastrzec:

• regulaminu gry, ale wygląd planszy i pionków już tak:

• ruchów w nowym tańcu, ale stroje tancerzy już tak:

• zasady działania programu komputerowego czy aplikacji, ale ich layout już tak:

Wzory przemysłowe nie chronią ogólnego pomysłu

Zabezpieczają jednak to, jak dany pomysł zrealizowałeś. Tę płaszczyznę przedstawiasz we wniosku załączając ilustracje produktu. Prawo chroni Cię wtedy nie tylko na identyczność, ale i podobieństwo. O ile konkurent wprowadzi na rynek towar, który będzie wywoływał wrażenie déjà vu – naruszy prawo.

Płynie z tego również inny ważny wniosek.

Można inspirować się pomysłami innych firm, o ile wykonamy je w odmienny sposób. Tak zrobił mój Klient. Stworzył butelkę, która działa jak klocki LEGO. Wygląda jednak kompletnie inaczej niż te wytłaczanki do jajek.

Aby nie dało się tego obejść, zastrzegliśmy mu również alternatywne kształty. 🙂

Dobra wizualizacja pozwala chronić świetne pomysły

W naszej kancelarii długo głowiliśmy się nad tym jak zastrzec przejście dla pieszych 3D. Istotą pomysłu naszego Klienta było to, że dzięki specyficznemu malowaniu, kierowca widział lewitujące pasy. Nie jest to normalne zjawisko, więc odruchowo zwalniał.

Finalnie urząd unijny wzór nam zarejestrował. Przedstawiliśmy go tak:

Tym przykładami chciałem Ci pokazać jak ważną rolę pełni rzecznik patentowy. Złe wizualizacje wzoru dają ułudę ochrony. Konkurencja będzie próbowała Cię obejść. Wiem o tym, bo sam takich konsultacji udzielam. Sztuką jest zastrzec produkt tak, aby nie dało się tego zrobić. Tutaj jednak niezbędne jest doświadczenie z tymi wzorami przemysłowymi.

Jak chronić autorski pomysł na produkt w postaci kuwety?

Chciałbym Ci opowiedzieć historię Klienta, który opracował jednorazową kuwetę dla kota. Całość była z tektury. Po zabrudzeniu żwirku kuwetę składało się jak teczkę i wynosiło do śmietnika. Uznałem, że najlepiej oddamy to na takich rysunkach.

Świadectwo rejestracji przydało się szybciej niż ktokolwiek się spodziewał. Klient dowiedział się, że jego konkurent zlecił wyprodukowanie takich samych kuwet. Nasza kancelaria napisała do przeciwnika pismo ostrzegawcze wskazując, że to zastrzeżony na UE wzór. Jeżeli wprowadzi coś podobnego na rynek – pozwiemy go.

Efekt? Anulował zlecenie i nie wypuścił nawet alternatywnej wersji. To pokazuje, że inwestując w formalną ochronę eliminujesz ryzyko sporów. Aby prewencja działała, powinieneś nanieść na opakowanie informację o przyznanej ochronie.

Chroń swój produkt patentem na wynalazek (lub wzorem użytkowym) i wzorem przemysłowym

Patenty są przyznawane na wynalazki. Czyli rozwiązania posiadające poziom wynalazczy. Zwykle obejmują budowę przedmiotu. Wzory zabezpieczają za to „skórę, która obleka tę technologię”. Niekiedy da się użyć obu tych narzędzi do ochrony tego samego przedmiotu.

Dokładnie tak zrobił nasz inny Klient z przenośnymi dziecięcymi toaletami. To rozwiązanie przydaje się na łonie natury. Po skorzystaniu z produktu można go wyrzucić.

Zaletą wzorów przemysłowych jest szybkość ich rejestracji. Tutaj zajęło to tylko 18 dni. Dla porównania procedura patentowa trwała prawie 6 lat! Strategia wykorzystująca wzory pozwala niemal natychmiast usuwać podrobione produkty z Allegro. Wzory przemysłowe okazują się więc praktyczniejsze, niż dające silniejsza ochronę patenty.

Zabawne pomysły na produkty zastrzeżone jako wzory

Kuwety, toalety, pasy 3D mogą sprawiać wrażenie rozwiązań dość skomplikowanych. Czasami jednak wystarczy prosty pomysł na produkt, aby cieszyć się wysoką sprzedażą. Poniżej kreatywne zastrzeżone rozwiązania, które zwróciły moją uwagę.

Mówi się, że jeżeli coś jest głupie, ale działa to wcale nie jest głupie. 🙂

• Stojak na noże typu „Cezar”.

• Maszyna wendingowa „Jajomat”.

• Susz konopny wyglądający jak tabletki.

• Poduszka w kształcie zapalonego jointa.

• Plastry dla dzieci na mały, średni i duży ból. Jako ojciec 4-latka jestem zachwycony.

• Maskotka „nosacz polski”

Czy ochrona biznesu za pomocą tajemnicy przedsiębiorstwa i prawa autorskiego sprawdzi się przy designie?

Prawo autorskie i tajemnica przedsiębiorstwa to narzędzia ochrony własności intelektualnej, ale ich skuteczność w ochronie designu bywa ograniczona. Nie każde zainspirowanie się Twoją kolekcją będzie uznane za czyn nieuczciwej konkurencji.

Tajemnica przedsiębiorstwa chroni niejawne informacje o wartości gospodarczej. Firmy muszą podejmować niezbędne działania w celu zachowania informacji w tajemnicy. Tak robi KFC z przepisem na swoją panierkę do kurczaków.

Jednak w przypadku fizycznych produktów, które można rozebrać i zbadać, ochrona tajemnicą jest w większości niewykonalna. Konkurencja może łatwo go nabyć i śrubka po śrubce skopiować. Ponadto, trudno mówić o tajemnicy przedsiębiorstwa, gdy Twój produkt jest wprowadzony do obrotu. 

W kontekście prawa autorskiego, nie każdy produkt stanowi utwór. Czyli przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. To czy doszło do naruszenie prawa oceni sędzia. Najpierw jednak musi ustalić, czy produkt kwalifikuje się do tej ochrony.

Jak chronić pomysł na biznes i produkt przed kopiowaniem? Podsumowanie

Strategii ochrony pomysłów jest kilka. Niektóre można oprzeć na prawach autorskich, tajemnicy przedsiębiorstwa, zakazie konkurencji czy umowie NDA. Inne wymagają rejestracji w Urzędzie Patentowym i wniesienia z tego tytułu opłat. Taka formalna ochrona jest jednak w perspektywie lat dużo pewniejsza, a w konsekwencji i tańsza.

Do największych zalet zastrzegania wzorów należy:

• szybkość procedury;
• niskie koszty rejestracji;
• długość trwania prawa ochronnego (do 25 lat).

Mając w ręku świadectwo rejestracji możesz silnie oddziaływać na konkurentów. O ile wiedzą o przyznanej Ci ochronie nie odważą się podrabiać Twoich produktów. A jeżeli to zrobią, to w kilka godzin usuniesz ich ofertę z Allegro czy Amazon. Również pismo ostrzegawcze jest wtedy skuteczniejsze. To świadectwo hipnotyzuje ludzi. Wielu uzna, że swoją kolekcję opatentowałeś.

O ile dojdzie do sporu sądowego, to stajesz tak na strategicznie silniejszej pozycji. Odwracasz bowiem ciężar dowodowy. Przeciwnik może się bronić próbując Ci rejestrację unieważnić. To na nim jednak spoczywa wtedy obowiązek przedłożenia dowodów. Uważam, że 10 razy łatwiej wzór zastrzec, niż później go unieważnić.

Podsumowując, pierwszy ze zgłoszeniem zyskuje najwięcej. 🙂

Zobacz również:

• Znak towarowy musi nadawać się do odróżniania towarów lub usług na rynku
• Czy wzory przemysłowe dają ochronę silniejszą od patentu?
• Co zgłosić do ochrony – nazwę czy logo?
• Bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego.
• Prawo własności przemysłowej a własność intelektualna
• Czy tylko przedsiębiorca może zastrzec znak towarowy?
• Dlaczego warto z pracownikiem podpisać dobrą umowę o zachowaniu poufności.
• Firma i oznaczenie przedsiębiorstwa. Przepisy kodeksu cywilnego a znak towarowy
• Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji a odzyskanie domeny